Kira Artışı Hesaplama Nasıl Yapılır?
Konut kiralarında artış oranı, Yurt içi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) üzerinden yapılmaktadır ve kira artışı hesaplama işlemi yapılırken daha düşük bir değerde artış yapılması söz konusudur. Ev sahibi ile kiracı arasında yapılan kira kontratında belirtilen oranda bir artışın yapılması mümkündür ve bu konuda bağlayıcı bir yasa maddesi yoktur. Artış oranı hesaplanırken bir önceki aydan başlayarak 12 aylık ortalamalar dikkate alınmaktadır. Kira artışının Mayıs 2019 yılında yapılması durumunda Nisan 2018 ile Nisan 2019 yılları arasındaki yıllık ortalamalar değerlendirilmekte, artış buna göre yapılmaktadır. İşyeri kiralarında ise 2020 yılına kadar arzu edilen oranda kira artışı yapılabilmektedir. Ancak işyerleri ile ilgili kira artışı yapılırken kira kontratında belirtilen oranın esas alınması gereklidir. Mal sahibi ile kiracı arasında anlaşmazlık olduğunda mahkemeler genel olarak işyerinin durumunu ve diğer ekonomik koşulları göz önüne alarak hesaplama yapmaktadır. Genellikle Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ve Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) ya da ikisinin ortalaması hesaplanmaktadır.
Kira Artışı Hesaplamada Yİ-ÜFE ve TÜFE Nedir?
İşyerlerinin kira kontratlarında kira artışının enflasyon oranında artış yapılması gerektiğin belirtilmesi, yılık TÜFE olarak artış yapılacağı anlamına gelmektedir. Bu nedenle işyeri kira sözleşmelerinde dikkat edilmelidir. Kira artışı hesaplama işlemi yapılırken belirlenen oranlar aylık oranı Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK)internet sitesinde yayımlanmaktadır. Yİ-ÜFE, üretim girdilerinin fiyat artışını gösteren endeks değeridir. TÜFE, farklı kategorilerdeki tüketim malları ve hizmetlerin fiyat artışları ya da azalışlarını gösteren bir endekstir. TÜİK, fiyat endeksleri ile ilgili başlangıç değerini 2003 yılını baz alarak hesaplamaktadır. 2003’teki fiyatların ortalaması 100 olarak kabul edilmektedir. Ayrıca 2003 yılının da dahil edilerek sonraki yıllar ve aylardaki fiyat seviyeleri ifade edilmektedir. Kira artışının nasıl hesaplandığını örnekle açıklamak gerekirse; 1000 liralık bir konut kirası baz alındığında TÜİK’in TÜFE Ocak 2019 kira artış oranının yüzde 16,33 olarak kabul edilir. Bu durumda Ocak ayı kira artış oranı tutarının 163,30 TL olduğu görülmektedir. Ocak ayındaki kira tutarı Bin 163,30 TL olmaktadır.
Kira Zammı Nasıl Hesaplanır?
Ev sahiplerinin kira artışlarını üretici fiyatı yerine tüketici fiyatından yapması söz konusudur. Normal zamanlarda 12 aylık ortalama Yİ-ÜFE artış oranının hesaplanması ile belirlenen kira zammının, üst rakamın yeniden düzenlenmesi sonucu TÜFE ile belirlenmesinin önü açılmıştır. Nisan ayında 12 aylık Yİ-ÜFE’nin açıklanması sonucu ortaya çıkan oran, kira artışı hesaplama işleminde eskiden kullanılan TÜFE oranından fazla çıkmaktadır. Tüm bu nedenlerden ötürü de konut kiracısı daha yüksek kira artışı ile karşı karşıya kalabilmektedir.